Haze Machine (Sis Makinesi), propilen glikol, su, kuru buz veya petrol yağını işleyerek, sis üretmeye yarayan makinenin ismidir. Buhar üretme makineleriyle karıştırılmamalıdır. Sinematografide sis, büyük bir öneme sahip. Çünkü sahnede dramatik bir atmosfer oluşturma konusunda oldukça başarılı bir etki yaratır. Sis, fiziksel olarak ışığı üstünde tutan bir yapıya sahiptir. Bu nedenle set ışıkları veya güneş ışığı, sis üstünde bir ışık süzmesi oluşturarak sinematik bir atmosfer oluşturur. Ayrıca sis katmanı, görüntüde mat bir yüzey oluşturduğundan, görseldeki aşırı parlak ve aşırı karanlık alanların eşitlenmesine ve kontrast oranının azaltılmasına da fayda sağlar. Böylelikle Color Grading aşamasında görüntüye başarılı bir renk efekti uygulanabilir. Color Grading hakkındaki önceki yazımızı buradan okuyabilirsiniz.
Medikal amaçlı kullanılan buhar makineleriyle, sinemada kullanılan sis makineleri farklıdır. Medikal amaçlı kullanılan buhar makinelerinin buharı, yoğun ve hızlı şekilde şekilde ortama yayılır ve hissedilir sıcakta nem üretir. Sinema için kullanılan sis ise daha küçük püskürtmelerle duman yayar ve sıcak hava üretmezler. Her iki makineyle de bir atmosfer yaratabilirsiniz ancak, sıcak ve nemli ortam oluşturan buhar makineleri, film setinde olumsuzluklara yol açacaktır.
Buhar makineleri, sıvıyı ısıtarak buhar haline getirir. Ancak sis makineleri, ısıtmaya ihtiyaç duymaz. Sis makinelerinde üretilen sisin solunması bazı sağlık problemlerine yol açabileceğinden, sis oluştururken makineye koyulan sıvının ne olduğunu bilmek önemlidir. İki türlü sis üretme makinesi vardır. Bunlar, su bazlı ve yağ bazlıdır.
Su bazlı sis makineleri, propilen glikol/su karışımından yapılmış sıvı kullanırken, yağ bazlı sis makineleri, mineral veya petrol bazlı yağ kullanır ve yapışkan bir formda olur. Yağ bazlı üretilen sisi solumak tehlikelidir. Çünkü yapışkan formunda olan bu sis solunduğunda Akciğerlere yapışabilir. Her iki makine türü de aynı sis etkisini sunacak şekilde tasarlanmış olsa da, yağ bazlı olanlar pek tercih edilmemelidir. Ayrıca, Petrol/Yağ bazlı sis makineleri yangın alarmlarını da çalıştırabilir.
Kuru Buz ile Sis Nasıl Üretilir?
Kuru buz için, sis makineleri çıkmadan önce, film setlerinde kaynar suya buz eklenerek çok kolay bir şekilde sis üretiliyordu. Günümüzde kuru buz ile sis üreten makinelerin tasarlanmasıyla film setinde kaynamış su bulundurmaya gerek kalmıyor. Kuru buz, sağlık açısından bir tehlikeye sahip olmadığından, film yapımcılarının sis üretimindeki ilk tercihi, kuru buz kullanmak yönünde. Ayrıca kuru buzla üretilen sis, hemen dağılmaz ve yere çöker. Yere çöken sisi pervanelerle ile yönlendirmek nispeten kolay olur.
Karbondioksitin katı formu olan kuru buz, soğuk formda olması (-109.3°F veya -78.5°C) ve atmosfer basıncında sıvı olarak bulunamaması nedeniyle sis oluşturur. Kuru buz, sıcak suya daldırıldığında, süblimleşir ve kuvvetli bir şekilde köpüren duman üretir. Üretilen bu duman, soğuk gazla dolu kabarcıklardır. Kuru buz oda sıcaklığındaki havaya maruz kaldığında bile sis üretmeye başlar, ancak özellikle sıcak suya temas ettiğinde, ürettiği sisin etkisi ve yoğunluğu iki katına çıkar.
Kuru buzla üretilen sis, iki nedenden dolayı yere doğru çöker. Birinci nedeni, havadan daha soğuk olması, ikincisi ise karbondioksitin havadan daha yoğun olmasıdır. Buna dikkat etmek önemlidir, çünkü sis üretimi sonrası havaya fazladan karbondioksit eklenir, bu da boğulma tehlikesi oluşturabilir veya baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, bulanık görme ve nefes darlığı gibi diğer rahatsız edici semptomlara neden olabilir. Bu nedenle uygun havalandırma koşullarında kullanılmalıdır. Ek olarak, buza koruyucu eldivenlerle dokunulmalıdır.
Zamanla teknolojik ilerlemeler, sis etkileri yaratmada mevcut olan sağlık ve güvenlik tehlikelerini büyük ölçüde iyileştirdi, bu nedenle bugün mevcut birçok güvenli sis sıvısı seçeneği var, ancak kuru buz ucuz ve açıkçası çok ilginç bir alternatif olmaya devam ediyor. Kuru buzla sis üretecekseniz bir profesyonelle çalışmanız en iyisidir.
