Diyalogların yer aldığı çekimler bittikten sonra, daha iyi bir ses kalitesi elde etmek veya oyuncunun diyaloğunu değiştirmek için, oyuncu aynı performansı stüdyo ortamında mikrofon karşısında tekrar eder ve ses kaydı alınarak sonradan görüntüye montajlanır. Bu işleme ADR (Automated Dialogue Replacement) denir. Post prodüksiyon stüdyosunda kaydedilen ADR ses parçaları, arka plandaki gürültülerden veya dengesiz ses seviyelerinden arınmış temiz bir ses elde edilmesini sağlar.
1990’a kadar Yeşilçam filmlerinin neredeyse tamamı ADR yöntemini kullanmıştır. Çünkü o dönemde boom ve gizli yaka mikrofonları gibi yöntemler henüz gelişmemişti. Günümüzde filmlere yapılan Türkçe dublaj aslında ADR sistemidir. Bu nedenle yapılan dublaj sadece sesi taklit etmek veya ağız hareketlerine senkronize olmasıyla ilgili değil, sahne performansı sergilenmesi de büyük önem taşımaktadır.
ADR (Automated Dialogue Replacement) Nedir?
Otomatik diyalog değiştirme (ODD), post prodüksiyon sırasında bir oyuncunun diyalogunu sessiz bir ortamda yeniden kaydetme işlemidir. Bir ADR kaydı sırasında sanatçı, çekilen görüntü üzerinde ağız hareketlerini takip etmek için sahneyi izler. ADR, film yapımı için bir gereklilik değildir, ancak filminiz için en yüksek kalitede sesi yakalamanıza yardımcı olabilir.
Film Yapımcıları Neden ADR Kullanıyor?
Film yapımcıları ADR’yi çeşitli nedenlerle kullanır: ses kalitesini iyileştirmek, seslendirme eklemek, diyalog değiştirmek, senaryo dışı diyalog eklemek veya bir performansı düzeltmek kullanım amaçlarından bazılarıdır. Ses tasarımcıları prodüksiyon sesini düzeltebilir veya iyileştirebilir, ancak bazen sahnede kayıt edilen ses onarılamaz hale gelir; işte burada ADR devreye girer.
ADR, film yapımcılarına sinematik bir ses seviyesi, bir sahnenin tonunu değiştirme, sesle ilgili sorunları düzeltme veya bir diyalog okumasında ince ayar yapma fırsatı verir. ADR ayrıca film yapımcılarının senaryodaki değişiklikleri yansıtmalarına veya dublaj yoluyla diyalogları farklı dillere çevirmelerine olanak tanır.
ADR Nasıl Kaydedilir?
ADR kaydı için büyük bir prodüksiyon bütçesine veya profesyonel bir kayıt stüdyosuna gerek yok. Sessiz bir alan ve doğru ekipman ile kendi ADR kaydınızı yapabilirsiniz. Başlamadan önce belirlemeniz gerekenler:
- ADR’ye ihtiyaç duyan sahneleri seçin. İlk ADR kaydından önce filminizi yeniden izlemeniz ve ADR’den fayda sağlayabilecek sahnelere odaklanmanız gerekir. Her sahnenin ADR’ye ihtiyacı olmayacak ve muhtemelen filminizdeki tüm sesi yeniden kaydetmek için zamanınız veya bütçeniz olmayacak.
- Oda ses geçirmez olmalı. Sesi yeniden kaydetmek için sessiz bir odaya ihtiyacınız olacak. Araba kornaları, komşuların sesleri veya kuş sesleri gibi diğer çevre gürültüleri tümü ses kaydınızı etkileyebilir. Yankıları en aza indirmek için pencereleri ve duvarları battaniyelerle veya yumurta kartonuyla örtün. ADR oturumu sırasında, dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirmek için sanatçılara gürültü önleyici kulaklıklar sağlamayı da düşünebilirsiniz.
- Kaliteli bir mikrofon alın. Diyalog kaydı net olmalıdır. Prodüksiyon sesinize uygun doğru ses kalitesini yakalamak için geniş dinamik aralığa sahip bir mikrofona ihtiyacınız olacak .
- Birden fazla çekim alın. ADR, kaydınız ek diyalogların birden çok versiyonunu kaydetmenize olanak tanır, bu nedenle en iyi performansı elde etmek için bunu kendi avantajınıza kullanın. Kendinize filmin son versiyonu için birden fazla çekim kaydedin.
- Ses efektleri ekleyin. Sesi karıştırmak, ses diyaloğunu dudak hareketleriyle eşleştirmek ve ayrıca yeni diyalog sesini orijinal ses parçasına mümkün olduğunca yakın hale getirmek için herhangi bir oda tonunda veya foley efektlerinde katman oluşturmak için uygun yazılımları kullanın. Değiştirilen ses, prodüksiyon kaydı ses parçasına mümkün olduğunca sorunsuz bir şekilde uymalıdır.
